Tóm tắt nội dung:

Con người là một thực thể đa chiều. Ở đây chúng tôi chỉ nói đến ba kích thước cơ bản: đó là bản chất sinh học, bản chất xã hội và bản chất tâm linh. Ba bản chất này tạo thành chiều sâu, chiều rộng và chiều cao của con người. Bản chất sinh học và bản chất xã hội thì đã được nghiên cứu đến rất nhiều, nên tuy không phải là không còn vấn đề nữa, nhưng việc nhận diện nó thì đã khá xác định. Còn bản chất tâm linh thì ít được các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu, bởi có thời người ta coi nó không phải là đối tượng của khoa học, mà là đối tượng của huyền môn. Vì thế, tâm linh đã phải chịu không ít hiểu lầm và ngộ nhận.

Trước đây, nói đến tâm linh là người ta nghĩ ngay đến tín ngưỡng và tôn giáo, và đồng nhất nó với tín ngưỡng và tôn giáo. Thực ra, khái niệm tâm linh vừa hẹp hơn lại vừa rộng hơn khái niệm tín ngưỡng và tôn giáo. Hẹp hơn vì ở tín ngưỡng tôn giáo, ngoài phần tâm linh ra còn có phần mê tín dị đoan và sự cuồng tín. Rộng hơn vì tâm linh gắn liền với những khái niệm cái thiêng liêng, cái cao cả, cái siêu việt... không chỉ có ở đời sống tôn giáo, mà còn có cả trong đời sống tinh thần, đời sống xã hội.

Mặc dù không được nhận biết, không được nghiên cứu và bị hiểu lầm, nhưng tâm linh vẫn tồn tại trong và cùng với con người như là một chiều kích, thậm chí là chiều kích quan trọng nhất của con người. Một trong những ngả đường nghiên cứu tâm linh để đi đến tái lập sự cân bằng nói trên là phân tâm học. Nếu S. Freud khám phá ra cái vô thức chi phối tâm hồn con người từ chiều sâu nhất của nó, nếu C. Jung từ trong những bóng tối của quá khứ tiền sử nhìn thấy những tia sáng le lói về số phận con người với khái niệm vô thức tập thể, thì R. Assagioli cũng đi theo con đường ấy nhưng với lộ trình khác

Như vậy tâm linh không nằm ngoài phạm vi nghiên cứu khoa học, mà còn là đối tượng của khoa học. Và không chỉ có nghiên cứu về nó, ngưới ta còn có thể đề ra những phương pháp phát triển tâm linh của con người bằng những thử nghiệm, những thực nghiệm về nó. Từ đây, chí ít ở lĩnh vực đời sống tâm linh, tôn giáo và khoa học không còn loại trừ nhau như nước với lửa nữa, mà có thể gần gụi nhau, thúc đẩy nhau, làm phong phú lẫn nhau, nhằm đưa con người đến một sự phát triển hài hoà ở tất cả các mặt sinh học - xã hội - tâm lý - tâm linh...