Ký sự Cao Lạng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng và là một trong những tác phẩm dài hơi đầu tiên của nền văn học kháng chiến chống thực dân xâm lược. Ngay khi tác phẩm ra đời, nó nhanh chóng khẳng định được giá trị bằng một giải thưởng văn học - Giải thưởng Văn nghệ 1951-1952.

Nguyễn Huy Tưởng bắt đầu thiên ký sự từ những ngày đêm âm thầm chuẩn bị cho chiến dịch. Ông theo chân những đoàn dân công tải lương thực, vũ khí ra mặt trận, để rồi đến với những chiến sĩ pháo binh, những người có vinh dự lần đầu tiên trong lịch sử Quân đội Nhân dân Việt Nam được tiếp nhận những vũ khí hiện đại của bạn.

Và theo dòng sự kiện, tác giả dẫn dắt bạn đọc đến với những diễn biến lớn nhỏ của chiến dịch, từ những sự kiện có tính bước ngoặt như trận mở màn Đông Khê, trận tiêu diệt các binh đoàn Lơ Pa-giơ, Sác-tông... cho đến "cận cảnh" những trận đánh giành giật từng mỏm đồi, từng lô cốt ở Khâu Luông, Nà Pá, Cốc Xá... Từng trang thiên ký sự mở ra trước mắt người đọc những khung cảnh lớn lao, những câu chuyện phi thường, những tấm gương chịu đựng gian khổ, hy sinh anh dũng đến tột cùng của bộ đội, dân công.

Mỗi trang viết, mỗi con người, mỗi sự kiện cụ thể được phản ánh trong Ký sự Cao Lạng là kết quả của sự quan sát trực diện của tác giả khi thâm nhập đời sống chiến đấu của bộ đội, dân công, mà trước hết là kết quả của sự ghi chép tỉ mỉ những điều mắt thấy, tai nghe với tất cả tính khách quan của một nhà văn đi chiến dịch.

"... Bộ binh chạy. Người vắt trên vai bao gạo kẹp trong hai nẹp tre như bó lợn, cái ca bên hông kêu coong coong. Người vác súng chập một, dây thừng quang vai đeo một hồ lô, nước óc ách, thắt lưng mang một chùm lựu đạn. Người gánh sáu ba lô da, một tay ve vẩy chiếc đồng hồ báo thức. Dân công áo chàm mới, nón vành to sau lưng. Anh dắt con chó đen ức trắng. Anh gánh hai bồ lớn cắm cành cây như chậu cảnh. Những chị dân công lớn nhỏ, cúi đầu bên chân núi, yểu điệu trong cành lá nguỵ trang. Đám người đi cuồn cuộn. Thỉnh thoảng ánh lên chiếc túi thêu xanh đỏ của chị phụ nữ Thổ. Líu ríu tiếng những người Mán để hồng mao, áo rách như khăn tua. Có lúc đi giữa hai bó tre đồ sộ của dân công, giữa treo cái nón sơn vàng nhạt, to vành, uyển nhiên như đi giữa khải hoàn. Một tiếng huýt sáo bài Tiến về Hà Nội. Nồi cấp dưỡng thỉnh thoảng điểm như tiếng chuông chùa..." (Tr. 30 - Ký sự Cao Lạng)