Nhận thấy trong lời kể dân gian, trong các truyện kể cổ dân gian có những yếu tố ly kỳ hấp dẫn có màu sắc hoang đường, thần thoại rất thú vị.

Nhận thất trong truyện ngắn hiện đại, các yếu tố xây dựng nhân vật, tạo mâu thuẫn, tình tiết tạo nên tính chất nghệ thuật chặt chẽ, lôi cuốn người đọc từ ngày xuất hiện truyện ngắn hiện đại đầu tiên là "Sống chết mặc bay" của Phạm Duy Tốn từ thời 1930-1945.

Chính vì vậy, tác giả Phan Huy Đông xin viết một loại truyện ngắn dân gian, dựa trên yếu tố nghệ thuật truyện ngắn hiện đại như xây dựng nhân vật, tạo mâu thuẫn, tình tiết cộng với nội dung là các sự tích dân gian, các giai thoại dân gian để gọi đó là "Truyện ngắn dân gian".

Thực ra, truyện ngắn dân gian không có gì mới lạ so với lịch sử văn học nghệ thuật nhân loại. Tỷ như "Thuỷ Hử", "Tam quốc diễn nghĩa" của Trung Quốc, hoặc truyện ngắn dân gian của An-đéc-xen (Thuỵ Điển)...

Tác giả Phan Huy Đông, qua các câu chuyện kể cổ xưa trong dân gian vùng Hà Tây, nhận thấy có nhiều chuyện khá ly kỳ, hấp dẫn: như truyện Trần Quốc Tuấn đi tu từ ngày thơ ấu tại Chùa Hạ; chuyện kể về những giọt máu của tướng Lý Triện hy sinh trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, chuyện kể về cậu bé Đặng Ma Ma, đỗ Thám Hoa từ lúc 14 tuổi, chuyện cụ Khai Khoa Nguyễn Khoa Đệ, người bán lụa thôn La Cả, đã khóc cho ếch, chê đề thi của các quan trường Quốc Tử Giám, để gỡ cho các sĩ tử Tổng La Nội, mở được con đường thi cử tiến thân sau 96 năm thì cấm hãm...