Hồng lâu mộng là bộ tiểu thuyết cổ điển vĩ đại nhất của văn học Trung Hoa, được đánh giá là bộ "tuyệt thế kỳ thư" (pho sách lạ nhất đời), thật sự phản ánh toàn diện và sâu sắc gương mặt văn hoá Trung Hoa.

Bộ tiểu thuyết gồm 120 hồi: 80 hồi đầu là sáng tác của Tào Tuyết Cần, người viết nối 40 hồi sau là Cao Ngạc. 

Tác phẩm mở đầu với câu chuyện khi thần Nữ Oa luyện đá vá trời xong còn thừa một viên đá. Tuy không đắc dụng như viên đã kia, nhưng nó đã trở thành một linh vật, về sau được đưa về cõi tiên giữ chức coi vườn, chuyên lo bón tưới cho một cây Giáng Châu. Đá có ơn với cây, cây chịu ơn của đá, kết nên một mối duyên nợ, nên cả hai đều phải đầu thai làm người để trang trải mối duyên nợ ấy: đá là Bảo Ngọc, cây là Đại Ngọc.

Từ câu chuyện huyền thoại ấy, tiểu thuyết triển khai bi kịch tình yêu giữa Giả Bảo Ngọc và Lâm Đại Ngọc là hai anh em con cô con cậu, cùng ở chung một nhà từ bé... Họ yêu nhau nhưng tình yêu của họ đã bị dập vùi trong đau khổ. Cả nhà họ Giả đã quyết định chọn Tiết Bảo Thoa (cô em họ ở nhờ phủ Giả) cho Bảo Ngọc bằng kế đánh tráo của Phượng Thư. Bảo Ngọc cứ yên chí là cưới Đại Ngọc, nhưng khi dở khăn che mặt, hoá ra là Bảo Thoa. Còn Lâm Đại Ngọc thì sau cơn ốm nặng đã đau đớn oán hờn đốt thơ, đốt khăn tặng mà chết giữa lúc cả nhà họ Giả linh đình làm đám cưới cho Bảo Ngọc. Không lâu sau Bảo Ngọc bỏ nhà đi tu, còn Bảo Thoa thành một quả phụ trẻ đau khổ.

Viết Hồng lâu mộng, Tào Tuyết Cần đã sử dụng bút pháp hoàn toàn mới mẻ. Ông không quy giản con người vào một tính cách rạch ròi cực đoan mà trái lại, ông nhìn con người trong vận động phát triển đầy mẫu thuẫn, trong vận động biện chứng của nó. 

"Đặc biệt trong tác phẩm không có gì tài khéo hơn là thơ từ câu đối hoành phi, lệnh phạt rượu, câu đố đèn, kèm thêm văn từ, điểm diễn hí khúc, không một chỗ nào là không ám hợp với ý chính, nhất bút song quan. Quả là một cuốn sách không tiền tuyệt hậu, độc tuyển trên đời"(Hồng Thu Phiên).

Sự truyền bá rộng rãi của cuốn tiểu thuyết này đã dẫn đến việc ra đời một ngành học lấy tên là Hồng học. Giới nghiên cứu tổ chức định kỳ Hội thảo Hồng lâu mộng có quy mô toàn quốc. Sở nghiên cứu Hồng lâu mộng có tạp chí chuyên san để đăng tải những nghiên cứu về Hồng lâu mộng... Hồng học ngày nay đã trở thành một ngành học vấn ở phạm vi quốc tế.

Với những thành tựu sáng tạo độc đáo về văn học, với tư tưởng nhân văn sâu sắc về nội dung, với giá trị toàn diện về văn hoá, và với ảnh hưởng sâu rộng trên thế giới, Hồng lâu mộng thật sự là một pho tuyệt thế kì thư của văn học Trung Quốc.